Krzysztof Zanussi

Krzysztof Zanussi na Tofifest

Urodzony 17 czerwca 1939 roku w Warszawie. Reżyser i scenarzysta filmowy, teatralny i telewizyjny, producent filmowy, publicysta, pedagog oraz filozof.

Jeden z najbardziej znanych i utytułowanych polskich twórców filmowych. Wybitny artysta, cieszący się nie tylko sławą filmowca  ale także znakomitego intelektualisty. Filozof, który wniósł wielki wkład do historii światowego kina i polskiej kultury.

Studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1967 r. ukończył studia na Wydziale Reżyserii Szkoły Filmowej w Łodzi. Jego dyplomowy film „Śmierć prowincjała”, zebrał nagrody na międzynarodowych festiwalach.

Debiutował „Strukturą kryształu”, który można uznać za filmowy esej. Najlepszym okresem w twórczości Zanussiego są lata 70., kiedy powstaje telewizyjny film „Za ścianą”, świetna „Iluminacja” oraz film uznawany za jeden z najlepszych przykładów kina moralnego niepokoju – „Barwy ochronne”. W kolejnych latach Zanussi zaangażował się w koprodukcje, odnosząc liczne sukcesy na międzynarodowych festiwalach.

W latach 80. wyreżyserował „Rok spokojnego słońca” nagrodzony Złotym Lwem na festiwalu w Wenecji. Film realizowany był w głównej mierze w Toruniu, o czym piszemy TUTAJ. W tym samym czasie powstała też produkcja „Z dalekiego kraju”, wpisująca się w nurt filmów poświęconych religii katolickiej. Do nich należą też powstałe już w latach 90. „Życie za życie” i „Brat naszego Boga”.

W 1995 roku reżyser realizuje „Cwał” – autobiograficzny powrót do dzieciństwa. Z kolei głównym bohaterem filmów „Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową” oraz „Persona non grata” Zanussi uczynił Zbigniewa Zapasiewicza. 

Filmy Zanussiego są kinem autorskim sensu stricto. Prawie do wszystkich sam pisał scenariusze. Zanussi uważa, że: „Artystą jest się dopiero wtedy, gdy umie się coś zrobić dobrze na pięć sposobów i umie się wybrać ten, który jest najlepszy”.

Ks. Andrzej Luter pisał o twórczości reżysera: „Zanussi swoimi filmami prowokuje – zadaje nam kluczowe pytania: czy duchowe bogactwo, religia, wiara mogą być wystarczającą i przekonującą odpowiedzią na zło, cierpienie, które samo w sobie nie ma żadnego sensu i czy mogą być dostateczną odpowiedzią na tajemnicę śmierci?”.

Od 1980 roku Zanussi był kierownikiem artystycznym zespołu, a następnie dyrektorem Studia Filmowego TOR. Jest członkiem Europejskiej Akademii Filmowej, a od 1997 roku – członkiem Papieskiej Akademii Sztuk Pięknych i Literatury.

Zdobył wiele nagród, m.in. Nagrodę im. Roberta Bressona, przyznaną przez Ministra Kultury Watykanu, Nagrodę za Całokształt Twórczości na MFF w Jerozolimie (2002), Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2000), Międzynarodową Nagrodę Filmową „Lumiere” (1987), medal „Zasłużony Kulturze” (2005), oraz odznaczenie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury polskiej (1999). Ostatnio otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego.

W 2015 został uhonorowany został Złotym Aniołem MFF Tofifest.